ملیلهکاری (به انگلیسی filigree) شاخهای از هنر فلزکاری است که با مفتولهای نازک نقره انجام میپذیرد.قدیمی ترین اشیا آثار ملیله ایران به روایت اکثر محققان متعلق به سال های ۳۳۰ تا ۵۵۰ ق.م است.
ملیلهکاری یکی از صنایع دستی اصلی اردبیل، زنجان و بروجرد است. در این شهرها کالاهای نقره مانند سینی، قندان، گیره استکان، گلسینه و… با روش ملیلهکاری ساخته میشود.از آنجایی که این هنر شاخه ای از فلز کاری محسوب میشود .مسیر حرکت آن را میتوان در بطن فلز کاری هم دید که توسط هنرمندانی با مهارت های ظریف کاری خاص خلق شده است
نقره به کار رفته در این هنر عیار ۱۰۰ دارد. شمشهای نقره را با چکش یا دستگاه نورد به شکل مفتولهای چهارپهلو باریک میکنند و ابتدا نقشهای کوچک را میسازند سپس آنها را در کنار هم در یک قالب قرار داده و با نقرهای با عیار پایینتر لحیم میکنند.
نقشهای معمول ملیلهکاری، بته جقه، ریزه جقه، برگ فرنگ، برگ، غنچه، پیچ، جفت پیچ، پیچک، سه چشمه و… نام دارند
ابزارهای ملیله کاری
ابزار کار ملیله کاریشبیه به ابزار و آلات زرگری است.برای ساخت و تهیه آثار ملیله ابتدا باید نوار ملیله را از جنس طلا ،مس و یا نقره تهیه کرد و با عبور شمش یا مفتول نقره از دستگاه نورد حدیده ، مفتول مورد نظر را به دست آورد.بعد از آن نوبت به ساخت ملیله میرسد.
در این مرحله ابتدا یک صفحه ی مستطیلی با جنس و ابعاد متفاوت از صفحه ی مفتولی تهیه شده از مرحله نخست تهیه کرده و یک سطح آن را آغشته به موم میکنند به نحوی که لایه ای به ضخامت ۳تا۴میلیمتر از موم روی صفحه را بپوشاند حال یک قالب متناسب با شکل محصول موردنظر بریده و روی صفحه ی مسی قرار داده سپس نواری را که پهنایی بیش از نوار میله دارد در اطراف قالب گذاشته تا شکل قالب را به خودگرفته و درون موم قرار بگیرد.
سپس دیواره های بعدی کار را از جمله قسمت های میانه و سطوح را با نقوش ملیله که قبلاً توسط دست یا ابزاری ظریف با نوار ملیله ساخته شده است پر میکنند بعد با مفتول های فولادی بسیار ظریف این نقوش ملیله را می بندند تا به هم نخورند .حال نوبت به ذوب موم رسیده است برای اینکار اسکلت ملیله ساخته شده را از صفحه ی زیرین خود جدا کرده و روی سطحی صاف و هموار قرار میدهند .
سپس مقداری از مخلوط براکس و براده ی نقره روی آن ریخته و شعله گاز را روی آن حرکت میدهند به این کار لحیم کاری گویند چون در اثر این کار گرده لحیم ذوب شده و سبب اتصال نقش های کوچک با یکدیگر و با دیواره نقش میشود.درمرحله آخر عمل آتش کاری را انجام میدهندتا کلیه قطعات توسط گرده ی لحیم به یکدیگر وصل شوند
سپس سیم های فولادی را از آن جدا کرده و آن را داخل محلول رقیق اسید سولفوریک یا محلول حاوی راغاب که ترکیبی از زاج سفید و آبی است می جوشانند تا لکه های اضافه ی نقره از بین برود و در انتها با برس های سیمی ظریفی آن را پاک میکنند و برای از بین رفتن ناهمواریهای ایجاد شده روی آن را سمباده میکشند.
در این حرفه با مفتول بسیار نازک نقره و یا مس ظروف بسیار زیبا و زیورآلات تهیه و سپس به بخش آبکاری انتقال می گردد
نقد و بررسیها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.